Sinds het begin van de metingen in 1833 is het nog nooit zo droog geweest. De voorbije drie jaren waren allemaal droger dan gemiddeld. Ook 2020 stond in mei al op de lijst van jaren met langdurige droogte. Dat het in maart, april en mei nauwelijks geregend heeft, is iedereen opgevallen. Tegelijk brengen de meeste mensen door de coronacrisis hun vakantie in eigen land door. Daardoor zal het waterverbruik niet afnemen, in tegenstelling tot andere zomers. We kunnen écht niet om de droogte heen. Pas nog stond natuurgebied de Liereman in vuur en vlam. Ook voor de landbouwers is de langdurige droogte een groot probleem. Ze zien hun oogsten slinken en moeten op zoek naar creatieve oplossingen (https://www.vilt.be/boeren-strijden-tegen-de-droogte).
In tegenstelling tot onze zomers, zullen onze winters door de klimaatopwarming net natter worden. De regen is heviger en intenser wat overstromingsgevaar met zich meebrengt. Op jaarbasis hoeft de hoeveelheid neerslag dus niet te dalen. Het probleem is dat door verharding en rechte goten en grachten het water op die piekmomenten snel afgevoerd wordt.
Denken dat dit probleem de komende jaren niet frequent zal weerkeren is wishful thinking. Daarom moeten we er niet alleen voor zorgen dat onze uitstoot vermindert om het effect van de klimaatverandering zo veel mogelijk te beperken, we moeten ons ook voorbereiden op die effecten.
Wat zien we nu? Dat klimaatverstoring leidt tot langere periodes van droogte staat buiten kijf, maar tegelijk onttrekken landbouw, industrie en burgers steeds meer grondwater aan het land, waardoor het watertekort in droge, kwetsbare jaren verder oploopt. Het zorgt bovendien voor een grotere kans op droogtrekken van de omgeving. Die ‘race to the bottom’ kan alleen maar dramatisch aflopen. We moeten voorzichtig omspringen met het grond - en leidingwater. Patrick Willems, waterkundige KU Leuven pleit daarom voor spaarzaamheid en hergebruik.
Er is dus nood aan een totaal andere aanpak. We zijn te lang gewoon geweest om water snel af te voeren naar zee, uit vrees voor overstromingen of omdat we er toch genoeg hadden, en daar is een belangrijke mindshift nodig. De voorkeur moet dan ook gaan naar maatregelen die de systemen minder kwetsbaar maken, waarbij water meer kan infiltreren. Hoe beter de watervoorraad in de winter wordt aangevuld, hoe minder problemen in de zomer. We kunnen opritten en parkings doorlaatbaar maken, veel meer water bufferen, stoppen met open ruimte vol te bouwen, veel meer regenwaterputten aanleggen, druppelirrigatie in de landbouw aanmmoedigen en de striktere toepassing van de juiste teelt op de juiste plaats. De invoering van een infiltratiebonus, waarbij burgers en bedrijven financieel beloond worden als ze regenwater op hun grond in de bodem laten doorsijpelen, is ook een veelbelovende piste. Investeren in natuur is eveneens een kostenefficiënte oplossing: natuurlijk rivierherstel leidt tot een grotere watercapaciteit en vertraagde afvoer, waardoor het grondwater sneller en beter wordt aangevuld. Investeren in meer bossen, moerassen en graslanden zijn noodzakelijke maatregelen tegen wateroverlast. Natuur houdt water vast en geeft het in periodes van schaarste vertraagd weer af. We moeten zorgen voor meer buffers die in nattere periodes het regenwater opvangen om tijdens de droge periodes langzaam te kunnen gebruiken. Van overstromingsbuffer naar droogtebuffer.
Recent werd de Waterbeleidsnota 2020-2025 besproken in het Vlaams Parlement. Zuhal Demir (N-VA), erkent dat de waterproblematiek hoger op het politieke prioriteitenlijstje hoort en er actie nodig is. Maar er werd nog maar eens duidelijk dat de verantwoordelijkheid wordt doorgeschoven naar de lokale besturen. Steden en gemeente zullen het verschil moeten maken en worden gestimuleerd om een hemelwaterplan op te stellen. Groen stelt voor dat Ravels hier zo snel mogelijk werk van maakt. Zo'n plan schept een kader voor een integrale ruimtelijke visie over waterbeheer: hergebruik van regenwater, ontharding en infiltratie. Idealiter wordt dit plan opgemaakt samen met onze buurgemeenten voor de ganse regio. Een gedegen waterplan respecteert de groen-blauwe assen in de omgeving en versterkt deze. Kortom, een essentieel instrument voor een toekomstgericht (en groen) lokaal beleid.
Wat ons opviel is dat het opstellen van een hemelwaterplan in het Meerjarenplan van het gemeentebestuur als ‘niet-prioritair’ wordt bestempeld. Dat is vreemd gezien de urgentie van het droogteprobleem. Zeker omdat het bestuur in 2018 aan het Vlaams parlement aangaf wel een plan te zullen opstellen, zowel een basis- als een detailhemelwaterplan. Reden te meer om hier toch snel werk van te maken. “Er is geen andere keuze dan preventieve maatregelen te nemen”, zegt professor waterbeheer Patrick Meire (UAntwerpen), "want de waterbak in Vlaanderen loopt langzaam leeg. En water is nog veel bepalender voor ons leven dan het coronavirus." De komende decennia ingaan zonder plan is een recept voor een crisis, een crisis die je lang op voorhand kan zien aankomen. En dat kunnen we dus echt niet maken tegenover onze bevolking.
De gemeenteraad gaat akkoord om de voorstellen van de fractie Groen inzake droogtebeleid, in de mate van het mogelijke en in zoverre zij inpasbaar zijn, te integreren in het meerjarenplan 2020-2025.